Polska morska - esej strategiczny. Historia, teraźniejszość, przyszłość
Więcej
Ukryj
1
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Polska
Data nadesłania: 06-06-2025
Data akceptacji: 27-06-2025
Data publikacji: 08-07-2025
Autor do korespondencji
Grzegorz Witkowski
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Polska
Bezpieczeństwo Narodowe 2025;46(1):101-124
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Streszczenie: Najlepszy moment dziejowy Polski przypadł na okres, kiedy posiadała ona szeroki dostęp do Morza Bałtyckiego i umiała w pełni wykorzystać jego potencjał. Od XI w. wszyscy władcy Polski starali się zdobyć i utrzymać jak najszerszy do niego dostęp, w tym celu zbrojnie podbijali tereny Pomorza, politycznie wasalizowali lub udzielali lenna. Ten proces trwał przez wieki z różnym nasileniem i skutkami. Od chwały i potęgi, poprzez stagnację i désintéressement sprawami morza, aż po upadek w XVIII w. Co znamienne, to w okresie zaborów, kiedy Polacy utracili nie tylko państwo, lecz także dostęp do Bałtyku, zdali sobie sprawę, jak ważny był to atrybut suwerenności. Zaowocowało to już po 1918 r. i odzyskaniu niepodległości, kiedy to zaczął się okres ogromnego wzrostu znaczenia Bałtyku i inwestowania w jego potencjał. Nawet postaci, miejsca i wydarzenia lat 1939-1945 świadczą o tym, że Polska jest morska. W historii świata nie znajdziemy na przestrzeni wieków imperium, które nie posiadałoby dostępu do morza lub/i oceanu. Wymieńmy choćby starożytne cywilizacje Mezopotamii i Egiptu, Persję, Greków czy Rzymian i późniejsze Imperium Osmańskie, Wenecjan, kraje południowej Europy jak Hiszpania, Portugalia czy w nowożytnym wydaniu armatorzy greccy. Doktryna Monroe’a, Pax Americana czy Britannica przypadają z kolei na XIX i XX w., gdy supremacja Wielkiej Brytanii i wzrost znaczenia Stanów Zjednoczonych ukształtowały dzisiejszy krajobraz gospodarczy i architekturę bezpieczeństwa na całym świecie. USA, Chiny, Rosja, Japonia, Korea Południowa, Brazylia i Francja to tylko kilka przykładów państw, które źródłem swojej potęgi i gigantycznych wpływów uczyniły dostęp do morza, co poskutkowało wysoką pozycją w światowym handlu morskim i podniesieniem globalnego oddziaływania państwa dzięki flocie wojennej. Gdzie w tych procesach była i jest Polska? Cel i metody badawcze: Celem artykułu jest przypomnienie szerszej liczbie czytelników, na powiązania i zależności wszystkich aspektów związanych z obecnością Polski nad Bałtykiem. Na wynikające z tego szanse, możliwości i zagrożenia.
Główną metodą badawczą jest analiza porównawcza na przestrzeni wieków. Występują też elementy tekstów źródłowych. Wnioski / rekomendacje: Najważniejszą rekomendacją wynikającą z tekstu jest umocnienie obecności Polski nad Bałtykiem w aspekcie gospodarczym i militarnym. Kontynuowanie inwestycji oraz udział Polski w wielu formatach w ramach państw basenu Morza Bałtyckiego.